درکشور ایران ماهی اسبله به دلیل حرام گوشت بودن و نیز ظاهر به عقیده گروهی از مردم ناخوشایند آن مصرف خوراکی ندارد و از همین رو جذابیت و نیز حمایتی برای تحقیق برروی آن وجود نداشته است. شاید منسجم ترین مطالعه انجام شده برروی این ماهی تحقیق در مورد رژیم غذایی آن در تالاب انزلی باشد(عباسی و ولی پور، 1377). سایر تحقیقات انجام شده به تعداد بسیار ناچیزی پایان نامه محدود می شود، بعلاوه چند مقاله نه چندان علمی و تعدادی تصویر از رکوردهای این ماهی در ایران. از اینرو مقایسه کارهای انجام شده در این پایان نامه با کارهای داخلی کمی مشکل می باشد.
به دلیل جذابیتهای اسبله در کشورهای اروپایی، مطالعات گسترده ای برروی اسبله های این کشورها انجام شده است. از جمله آنها مطالعات Berg و کازانچف می باشند که هنوز نیز منبع اصلی ماهی شناسان کشورمان را تشکیل می دهند. از این رو برای مقایسه مطمئن تر هستند.

وضعیت زیستگاههای اسبله:
زیستگاههای اسبله در اکثر نقاط جهان از جمله رودخانه دانوب، ابرو و پو جزو پاکترین رودخانه های اروپا می باشند. مدیریت مناسب در اکثر این حوزه های آبریز آنها را به رودخانه هایی دائمی، پرآب و با حداقل آلاینده تبدیل نموده است. در جای جای این رودخانه ها مدیریت برداشت ذخایر به نحوی بوده است که لطمه ای به موجودی آبزیان این مناطق وارد نگردد. مقایسه ای مابین زیستگاههای اروپایی اسبله و زیستگاه های ایرانی آن نکات نگران کننده ای را آشکار می سازد. در تمامی 4 رودخانه انتخاب شده برای نمونه برداری، آلودگی بسیار زیادی حکمفرما بود. در رودخانه چمخاله لنگرود بدلیل وجود کارخانه ها و واحدهای آلاینده از جمله یک کشتارگاه، آب رودخانه از حالت طبیعی خارج شده بود. رودخانه ولی آباد تنکابن نیز مملو از آلاینده ها از جمله مواد پلاستیکی و غیر قابل بازگشت به چرخه زیستی بودند.

مشکل دیگری که زیستگاههای اسبله راتهدید می نماید مساله خشکسالی می باشد. این مساله بویژه دررودخانه های با دبی پائین اهمیت بیشتری پیدا می کند. برای مثال رودخانه بهنمیر بابلسردر ابتدا به عنوان ایستگاه نمونه برداری انتخواب شده بود، اما این رودخانه در سالهای اخیر به دلیل بهره برداری نادرست از آب آن و نیز کاهش نزولات جوی تقریبا خشک شده و احتمالا ذخایر اسبله آن تاحد زیادی نابود شده است. در حالیکه زیستگاههای مشابه در سایر کشورها با این مشکل روبر نبوده است.
از دیگر مشکلاتی که در زیستگاههای اسبله ایران وجود دارد و در طی نمونه برداریهایاین پایان نامه هم دیده شد، دستکاری این زیستگاهها و ایجاد تغییرات نامناسب در آنها می باشد. یکی از این تغییرات بستن مسیر رودخانه و ایجاد بندهای صیادی می باشد. باوجود اینکه احداث این سدها ممنوع می باشد اما هنوز نیز بطور مخفیانه ایجاد می گردند. یکی از این سدها در محل ایستگاه چمخاله لنگرود دیده شد که بوسیله آن اسبله نیز صید می گردید.(تصویر) .

صید بی رویه اسبله در میان ماهیگیران تمام ایستگاههای نمونه برداری وجود داشت. علیرغم حرام گوشت بودن اسبله، گوشت این ماهی به عنوان گوشت تاس ماهی به مشتریان با قیمتهای گزاف فروخته می شود، از همین رو صیادان تشویق به صید اسبله می گردند. بعلاوه سخت گیریهایی که برای صید سایر ماهیان در فصول ممنوعیت صید وجود دارد برای اسبله چندان حاکم نیست، چرا که این اعتقاد غلط وجود دارد که حضور اسبله برای سایر ماهیان تهدید کننده است. در کشورهای دیگر تقریبا عکس نظریه فوق مورد قبول است، چرا که کارشناسان این کشورها حضور اسبله را به عنوان رفتگر منابع آبی پذیرفته اند. ماهیگیران این مناطق و بویژه کشورهای مرکز اروپا نظر به اهمیت اسبله، این ماهی را پس از صید مجددا در آب رها می سازند. علت کوچک شدن میانگین طولی وزنی اسبله های ایران نیز می تواند همان صید بی رویه باشد.

خصوصیات ظاهری:
پوست: در منابع علمی گوناگون برای رنگ پوست اسبله صور گوناگونی عنوان می شود. این گوناگونی در رنگها در میان نمونه های این پایان نامه نیز در سطح کوچکتری دیده شد. نظریه غالب برای علت تغییر رنگ اسبله فرضیه تغییر رنگ برحسب میزان نور زیستگاه می باشد، به این معنا که هر چه آب تیره تر است ، ماهی رنگ روشنتری دارد. بررسی نمونه های صید شده در خلال این تحقیق نشان داد که میزان نور زیستگاه ممکن است تنها عامل تغییر رنگ اسبله ها نباشد. در حقیقت در این مشاهدات مشخص شد که تمامی رنگهایی که برای اسبله ذکر می شود در یک اسبله بطور همزمان وجود دارند. این رنگها به صورت قطعات مستطیلی شکل در بدن اسبله موجودند، اما میزان آنها و نسبت آنها به هم در نمونه های گوناگون تفاوتهایی دارد. درواقع نظریه تغییر رنگ اسبله برحسب زیستگاه ممکن است تنها دلیل وجود رنگهای گوناگون در این ماهی نباشد. برای اثبات این مساله نکات زیر ذکر می شوند:

1-در ایستگاهی مانند رودخانه چمخاله لنگرود، که حاشیه آن پوشیده از درختان سایه افکن بوده و آب آن نیز گل آلود است(تصویر)، اسبله هایی کاملا تیره صید شدند حال آنکه طبق نظریه فوق اسبله این منطقه باید رنگ روشن داشته باشد.
2-در حین نمونه برداری از تالاب انزلی، نمونه هایی که در مناطق مشابه ساکن بودند، بایکدیگر مقایسه شدند که اختلافات آشکاری در بین رنگها مشاهده شد، در حالیکه طبق نظریه زیستگاه،  اسبله های دارای زیستگاه مشترک باید رنگهای مشابه داشته باشند.

برای توجیه رویدادهای فوق دلایل گوناگونی را می توان ذکر نمود:
1-اسبله هایی که رنگ متفاوت ولی زیستگاه(و یا صید گاه)مشابه دارند ممکن است بطور اتفاقی و به دلیل مهاجرتهای تغذیه ای و تولید مثلی در کنار هم قرار گرفته باشند. این دلیل به خاطر تعدد و تکرار این مساله بسیار بعید به نظر می رسد.
2-ممکن است زیستگاهها ویژگیهای نوری خود را از دست بدهند و یا خصوصیات جدیدی کسب نمایند. مثلا با کاهش ارتفاع آب، نور بیشتری به کف برسد و یا با بالا رفتن گل آلودگی، میزان نور آب کم گردد. در اینجا باید مشخص شود که آیا اسبله در طول حیات خود و با تغییر شرایط زیستگاه تغییر رنگ پیدا می کند یا اینکه رنگ خود را تحت هر شرایطی حفظ می نماید.
3-این احتمال وجود دارد که فاکتورهای وراثتی نیز در تغیین رنگ نسل بعدی اسبله ها تاثیر گذارباشد. برای اثبات این موضوع تا کنون کوششی صورت نگرفته است. برای آزمودن این فرضیه می توان اسبله های دارای رنگ گوناگون را با هم آمیزش داد و رنگهای نسل بعدی را بررسی نمود اینشیوه ممکن است کمی طولانی باشد. در کوتاه مدت می توان به اثبات یا رد عکس مساله فوق به نتیجه رسید، به این معنا که می شود اسبله ها را در شرایط نور مختلف قرار داد و تغییر احتمالی رنگ را پوست را بررسی کرد.
4-این احتمال نیز وجود دارد که سن و طول ماهی بتواند روی رنگ اثر بگذارد. در بازدیدهای انجام شده برروی ماهیانی که با سر قطع شده در بازار به فروش می رسیدند مشخص شد که ماهیان بزرگ معمولا رنگهای روشن تی دارند، این مساله هم می تواند نقش سن اسبله در رنگ آنرا مشخص کند و هم نقش زیستگاه را در رنگ تایید بنماید، چرا که اسبله های بزرگ برای حفظ انرژی خود و حفظ این پیکر عظیم معمولا در نقاط خاصی مخفی شده و منتظر می مانند تا غذا به سمت آنها بیاید. این نقاط نیز معمولا نقاط تاریکی هستند، از اینرو می توانند منجر به ایجاد رنگهای روشن تر دراسبله های بزرگ بشوند. برای اثبات این نظریه نیاز به یک کار آماری وسیع می باشد، به این صورت که تعداد زیادی نمونه در گروههای سنی و طولی مختلف بررسی شده و رنگهای غالب در هرگروه مشخص گردند، به این صورت ارتباط احتمالی رنگ با طول یا سن اثبات می شود.
5- دربعضی از گربه ماهیان بویژه گربه ماهیان زینتی و آکوآریومی دیده شده که کاهش دما می تواند منجربه کمرنگ شدن رنگ پوست آنها بشود. این مساله در اسبله نیز قابل تحقیق است.

باله ها:طول باله ها و در مورد اسبله باله های پشتی و مخرجی از ویژگیهای مهم سیستماتیک است. خصوصیات باله های اسبله که در این تحقیق مشخص شده اند، تا حدودی متفاوت از سایر منابع است. بطور مثال Berg طول باله مخرجی را دو سوم طول کل می داند، اما هیچ کدام از نمونه های صید شده باله ای به این بلندی نداشته اند، و میانگین طول باله های مخرجی 1.6سوم طول کل بود. کازانچف در مورد شعاع سخت باله سینه ای اسبله عنوان نموده که این خار گاهی بصورت مضرس است در حالیکه تمامی نمونه های صید شده دارای شعاع سخت مضرّس بودند (تصویر).Berg   نیز شعاع سخت باله سینه ای را صاف و یا تاحد کمی مضرس عنوان می کند. لازم به ذکر است که ممکن است منظور از "حد کمی مضرس بودن" مقایسه شعاع سخت باله اسبله با ماهیانی مثل کپور باشد. این ماهیان خارهای باله ای بسیار تیز و دندانه داری دارند.

سبیلکها:سبیلکها نیز در اسبله مانند باله ها از شاخص های رده بندی این ماهی محسوب می شوند. در مورد طول سبیلکها نیز نکاتی لازم به ذکر است. طول سبیلکهای پائینی اسبله معمولا یک سوم طول سبیلکهای بالایی ذکر می شود(Berg, 1964 و عبدلی 1378)، اما محاسبات انجام شده نشان داد که طول سبیلکهای پائینی کمی بیشتر است، به نحوی که سبیلک عقبی فک پائینی 1/3.45 سبیلک بالایی و سبیلک جلویی فک پائین، 1/4.75 سبیلک بالایی می باشد. اما طول سبیلکهای بالایی همانطور که در اکثر کتب ذکر شده از طول سر معمولا بیشتر و همیشه از پایه باله سینه ای رد می شود. لازم به ذکر است که بعضی از فاکتورهای خارجی در اندازه گیری طول سبیلک اسبله نقش بسزایی دارند. نظر به خصوصیات بعضا تهاجمی اسبله بویژه در فصل تولید مثل، برخی از درگیریها می تواند منجر به قطع شدن یک یا هردو سبیلک اسبله گردد. برای درک میزان حقیقی طول سبیلک می توان هردو سبیلک قرینه را بیومتری نمود. البته این روش نیز با اینکه میزان خطا را بسیار کاهش می دهد، ولی در بعضی مواردکاربردی ندارد. مثلا گاهی طول سبیلکهای اسبله بعلت تهاجم انگلها کاهش می یابد،  در این مواقع معمولا همه سبیلکها به نحوی تغییر فرم می دهند. بنابراین بهترین راه برای به حداقل رساندن خطا، بالابردن تعداد نمونه ها و حذف ارقام ناهماهنگ به عنوان انحراف از معیار می باشد.

تاثیرات زیستگاه در فاکتورهای طولی-وزنی:
قطعا ویژگیهای یک زیستگاه در رابطه بین طول و وزن و یا رابطه این دو فاکتور با سن، تاثیر گذار است. مثلا در یک زیستگاه غنی از مواد غذایی، اسبله های جوان ممکن است اوزان بالاتری پیدا کنند و یا برای مثال فقدان مواد غذایی می تواند ماهیان سبکتری را علیرقم داشتن طول زیاد اینجاد نماید. در واقع این ماهیان لاغر هستند. اما تاثیر زیستگاه بر فاکتورهایی مثل طول باله و سبیلک ا زمواردی است که جای تحقیق فراوان دارد.

مطالعه اندامهای گوارشی:
در بررسی این اندامها مشخص شد که علیرقم اینکه نمونه ها پس از ساعات تغذیه صید شده اند، اما معده اکثر آنها بغیر از دو مورد خالی است. این مساله می تواند وضعیت حاد اکولوژیک منطقه و اختلال در چرخه غذایی رانشان بدهد. چرا که خالی بودن احشاء ماهی نشانگر کاهش غذاهای مورد مصرف این ماهی است. همانطور که ذکر شد سه نوع ماهی کاراس، سوف حاجی طرخان و کفال از معده نمونه ها خارج گردید. وجود ماهی کاراس در رژیم غذایی اسبله در اکثر مطالعات صورت گرفته ذکر شده است(عباسی و ولی چور1377.، کازانچف، 1980، و مطالعات سایر دانشمندان روسی مندرج در جدول ). قرار گرفتن کاراس در رژیم اسبله طبیعی و قابل پیش بینی است. کاراس یک ماهی مقاوم در برابر آلودگیهاست در نتیجه تراکم آن نیز در زیستگاههای اسبله بویژه زیستگاه های ایران که آلوده است زیاد می شود. ضمنا جزو ماهیانی است که از بستر تغذیه نموده در نتیجه در دسترس اسبله است.
وجود ماهی سوف حاجی طرخان، دررژیم اسبله تنها در تحقیقات دانشمندان روسیه ذکر شده است. این مساله می تواند به علت فراوانی بیشتر ماهی سوف حاجی طرخان در روسیه و کشورهای همسایه بویژه جمهوری آذربایجان باشد. در این میان ماهی کفال به عنوان غذای مصرفی اسبله در هیچ کدام از منابع مورد مقایسه ذکر نگردیده است. عدم اشاره به این مساله می تواند طبیعی باشد چراکه مطالعات روسیه در رودخانه ها انجام پذیرفته که کفال کمتر به آنها وارد می شود. اما در تالاب انزلی احتمال حضور کفال بیشتر است. با اینحال عدم اشاره به ماهی کفال در بررسیهای قبلی انجام شده در تالاب انزلی(عباسی، 1377) می تواند دال بر نادر بودن این موضوع باشد، بویژه آنکه ماهی کفال که بومی آبهای لب شور است با ماهی سوف حاجی طرخان که رودخانه زی است همزمان در معده یک اسبله بودند.

کیسه شنا:
وضعیت قرارگیری کیسه شنا، تعداد بخشهاو ارتباطات آن از شاخصهای شناسایی گونه ها و اکولوژی آنها می باشد. در کتاب ماهیان شوروی نوشته Berg عنوان شده است که اعضای خانواده Siluridae دارای کیسه شنای آزاد می باشند، اما نتایج مطالعات انجام شده نشان داد که نظریه فوق کاملا غلط می باشد. در واقع کیسع شنای اسبله با دو نوقطه از بدن به دو صورت کاملا متفاوت پیوند دارد:
1-کیسه شنا از ناحیه پشتی اتصال محکمی با چند مهره ستون مهره ها دارد. این اتصال بدون واسطه است و مستقیما کیسه به مهره چسبیده است.(تصویر)
2- کیسه شنا با یک مجرای نسبتا قطور به ابتدای معده نیز متصل است.(تصویر).

استخوانها:
Berg   معتقد است که در خانواده Siluridae مهره 4 و 5 به هم جوش خورده است. د رمنابع دیگر نیز عنوان می گردد که در گونه اسبله 4 مهره 2تا پنج به هم جوش خورده اند. مطالعات رادیوگرافی نشان داد که دو مهره 4 و 5 در اسبله بسیار بزرگ و به هم جوش خورده هستند. مهره هاس قبلی یعنی 2 و 3 نیزاتصال محکمی با مهره 4 و 5 دارند. اما به هیچ عنوان این استحکام قابل مقایسه با استحکام مهره های 4 و 5 نیست.(تصویر).

تخمریزی:
تقریبا در تمامی منابع اروپایی، فصل تخمریزی اسبله بهار عنوان می شود. در منابعداخلی نیز تخمریزی اسبله در ماهی اردیبهشت و خرداد عنوان می گردد(بریمانی،1356، عباسی و ولی پور،1378 و ...)اما درخلال این تحقیق و در نیمه دوم تیرماه اسبله های صید شده که تخمدانهای مملو از تخمک نارس داشتند و هنوز به حالت سیال در نیامده بودند. با توجه به اینکه ماههای قبل از این نمونه برداریهادر تالاب انزلی تقریبا گرم بوده اند، این فرضیه که ممکن است به دلیل سرما تخمریزی عقب افتاده باشد منتفی می باشد. درک این مساله درصورت اثبات، نقش مهمی بویژه در تعیین فصول ممنوعیت صید دارد. گفتنیست اگر اسبله ها در اردیبهشت تخمریزی کنند، تا تیرماه نوزادان باید 10 سانتیمتر طول پیدا کرده باشند. اگر به دلیل دیگری این تخمریزی عقب افتاده باشد با آغاز سرما در اواخر شهریور امکان نابودی این نسل اسبله ها وجود دارد.

خونشناسی:
درزمینه فاکتورهای خونی اسبله مطالعاتی صورت گرفته است، اما بیشتر آنها در شرایط تکثیر و پرورش انجام شده که مسلما اختلافاتی را با شرایط طبیعی دارا می باشد. در مطالعه ای که در جمهوری چک انجام شده اسبله ها باغذدای دارای پروتئین 40 تا 49 درصد و چربی 8 تا 22 درصد تغذیه شدند. این ماهیها 15 و 17 ماهه بودند ککه اوزانی بین 752 تا 1288 گرم داشتند. مطالعات نشان داد که میزان هموگلوبین آنها 56.88g/l ، میزان M.C.Hبرابر با 68.90 pg و مقدار M.C.V برابر با 317.65fl میباشد(Jirasek et al,1998 ).
همانطور که ذکر شد سطح تغذیه مستقیما برکلیه مقادیر نرمال فاکتورهای خونی اسبله تاثیر می گذارد. آزمایشهای انجام شده بر روی اسبله هایی که بطور مصنوعی پرورش داده شده اند در ماههای قبل از تخمریزی نشان می دهد که در شرایط مساوی محیطی، اسبله هایی که تغذیه بالاتری داشته اند دارای پروتئین بسیار بیشتری در پلاسمهای خون بودند. بعلاوه آزمایشات به وضوح نشان داد که اسبله ها ی ماده ای که تغذیه بهتری داشته اند مقادیر P.C.V ، HB و M.C.H بهتری را دارا بودند، ضمنا درصد لنفوسیتهای آنها نیز بالاتر بود. این گونه نتایج می تواند برای ایجاد شرایط غذایی مناسب و جلوگیری از بیماری و بسیاری از موارد دیگر بکار برود(Svobodova et al, 1998 ).