about wels__morphology
head01 head02 head03
logo
catfish.ir wels catfish silurus glanis esbeleh Member of Fishbase.ir shilat fishery iran شیلات مهدی محجوب اسبله محمد مهدی محجوب زردست
  contact gallery references discussion results material aboutwels carfish about home  
welsback

سیستماتیک | پراکنش | مورفولوژی | تولید مثل | تغذیه | مهاجرت | طول، وزن، سن | تکثیر و پرورش | صید

 


ماهی اسبله مانند تمام اعضای خانواده Siluridae بابدن کشیده و سینوسی که در انتها فشرده می شود مشخص میگردد. بدن اسبله مارماهی شکل(Anguilliform ) و فاقد فلس می باشد. سر اسبله نسبتا کوتاه و از بالا و پائین فشرده است. بدن این ماهی از کمر به طور ناگهانی شلاقی می شود و بخشی عضلانی و بسیار متحرک را می سازد که به دم منتهی می گردد. این ساختار به ساقه دمی قدرت و انرژی زیادی برای حرکات ناگهانی میدهد(Black, 2001 ).

پوست: پوست اسبله کاملا نرم و دارای رنگهای متنوعی می باشد، این رنگها برحسب زیستگاه ماهی تغییر می کند(تصویر). بطور کلی هرچه آب روشن تر باشد رنگ بدن اسبله تیره تر است و حتی می تواند کاملا سیاه باشد. اسبله های کاملا سفید نیز در اروپا ندرتا صید می گردند، با اینحال اکثر مواقع رنگ پوست اسبله در قسمت پشت سیاه یا خاکستری تیره بوده، تدریجا به سمت شکم رنگ آن روشنتر و رگه های خاکستری،یشمی، زیتونی، آبی مات، طلائی و سفید به آن اضافه می شود. این رنگ در قسمت شکم کاملا سفید می گردد. بطور کلی پهلوها وباله ها طرح مرمری دارند که به علت پراکنش نامنظم رنگدانه ها می باشد(Burgess, 2001 ). گفته می شود که اسبله جزو ماهیهای پوست سمی است(Coad, 1979 ).

باله ها: از خصوصیات ماهی اسبله، باله پشتی بسیار کوچک آنست که دارای 3 تا 5 شعاع نرم می باشد. باله مخرجی در این ماهی بسیار بلند است و تا دو سوم طول کل ماهی میرسد. تعداد شعاعهای نرم در آن 77 تا 92 عدد می باشد. رنگ باله مخرجی همرنگ سطح پشتی و تیره است. باله دمی تخم مرغی شکل و دارای انحنای اندکی می باشد. بین باله مخرجی و دمی فاصله بسیار کمی وجود دارد و یا اینکه کاملا به هم متصلند. باله سینه ای تنها باله ایست که دارای خار است، علاوه بر این یک خار، 14 تا 17 شعاع نرم نیز در باله سینه ای دیده می شود. باله شکمی هم تیره و کوچکتر از باله سینه ای است. این باله 11 تا 13 شعاع نرم دارد(Berg, 1964 ). احتمال وجود غدد سمی در زیر باله های سینه ای ماهی اسبله وجود دارد(Nikolski, 1963 ). در بعضی متون ماهی شناسی تعداد شعاعها و خارها به نوعی دیگر ذکر می شوند: مثلا برای باله های پشتی و شکمی هم یک خار در نظر گرفته می شود(Spillman, 1961 ) که چندان صحیح نیست.

کاربرد باله در تعیین سن اسبله: با توجه به اینکه اسبله فاقد فلس است، روشهای دیگری برای تعیین سن آن بکار می رود. برحسب تجربیات بدست آمده بهترین راه، استفاده از باله سینه ای است(Nikolski, 1963 )، به این منظور خار باله سینه ای یک طرف بدن جدا میگردد. این خار ابتدا شستشو داده می شود، سپس با جوشاندن آن زوائد و اضافات آن را جدا می نمایند. پس از خشک کردن آنها، مقاطعی افقی در نزدیکی پایه خار تهیه می گردد. با مطالعه این خارها و بزرگنمایی میکروسکوپی آنها می توان با کمک حلقه های رشد سن اسبله را تعیین کرد(ملکی و مهرورز، 1387).

سبیلکها:سبیلک جزءجدایی ناپذیر خاواده گربه ماهیها است. اسبله یک جفت سبیلک بلند در فک بالا و دو جفت سبیلک کوچکتر زیر فک پائین دارد(تصویر). تعداد سبیلکها یکی از شاخصهای شناسایی جنس Silurus است، اما اندازه سبیلکهای پائینی نسبت به هم، شاخص شناسایی گونه می باشد. در ماهی اسبله جفت سبیلک جلویی فک پائین کوتاهتر از جفت عقبی است. اگر این نسبت حاکم نباشد ماهی گونه دیگری می باشد. مثلا در گربه ماهی آمور(Silurus soldatovi ) جفت سبیلک جلویی بزرگتر است(Berg, 1964 ).
سبیلکهای بالایی اسبله بلند و بسیار متحرک می باشند و دارای کاربردهای بسیار زیادی برای این ماهی هستند. این سبیلکها می توانند به سمت بالا، جلو، طرفین و حتی پائین حرکت کنند. اسبله از این سبیلکها برای شکار و جلوگیری از برخورد با موانع استفاده می کند، ضمنا این سبیلکها توانایی دریافت لرزه های خاص بدن ماهیان ضعیف را دارند. سبیلکهای پائینی بیشتر وضعیت بستر را به ماهی منتقل می کنند. در سبیلکها جوانه های چشایی هم وجود دارند(Black, 2001 ). سبیلکهای اسبله بوسیله امتداد استخوان پیش فکی محافظت می شوند(Yarell, 1836 )، در کشور اسپانیا، منطقه مرداب Rouge اسبله ای منحصر به فرد با وزن حدود 27 کیلوگرم صید شده که سبیلک آن منشعب و 4 شاخه بوده است(Wakeford, 2001 ).

سیستم حسی اسبله:

بینایی: خانواده Siluridae در مقایسه با سایر گربه ماهیان چشمهای بزرگتری دارند، با اینحال به نسبت سایر ماهیها چشمان آنها کوچک است( Moyle, 1988 ). گونه اسبله نیز چشمهای بسیار کوچکی دارد، این خصوصیت بیانگر این حقیقت است که اسبله یک شکارچی شبانه بوده و بدلیل عدم بکارگیری چشمها برای شکار، چشمها تحلیل رفه اند و تنها با حلقه طلایی اطراف عدسی تشخیص داده می شوند. فضای بین دو جشم اسبله نیز زیاد است. محل چشم در نیمه بالایی بدن و بالاتر از کناره لبها می باشد.(تصویر).
شنوایی و خط جانبی: اسبله می تواند شکار را مستقیما بوسیله گیرنده های صوتی ردیابی کند. دو نوع سیستم گیرنده اصوات در اسبله وجود دارد:
1-جابجایی ذره ای(Particle displacement )
2-فشارصوت و امواج صوتی
سیستم اول توسط خط جانبی انجام می پذیرد. اگریک مولکول آب توسط حرکت یک ماهی یا اصوات او به حرکت درآید، این حرکت به ذرات مجارو بصورت پیاپی منتقل شده و در صورت داشتن انرژی کافی به اسبله می رسد. این جابجایی  توسط خط جانبی دریافت می گردد. خط جانبی دارای سوراخهایی است که آب از آنها عبور میکند. داخل این سوراخها تعداد زیادی سلول عصبی وجود دارد که سلولهایی حساس هستند. این سلولها در گوش داخلی ماهی هم وجود دارند. داخل آنها تعدادی سلولهای موئین داخل ماده ای ژلاتینی(کوپولا) قرار گرفته و آزادانه به اطراف حرکت می نمایند.
فشار اصوات و امواج صوتی نیز توسط حرکت سلول های موئین دریافت می شوند. اگر فاصله منبع صوت نزدیک باشد، امواج حاصل از آن توسط سبیلکها نیز ردیابی می گردند. اسبله قابلیت درک اصوات گوناگون حاصل از طعمه های مختلف را نیز دارا است. بطور مثال برای اسبله، یک ماهی سالم، یک ماهی مریض و یک ماهی اسیر(طعمه های زنده ماهیگیران) صداهای متفاوتی دارند(Black, 2001 ).

بویایی: اسبله دو جفت سوراخ بینی نسبتا بزرگ برروی بخش پشتی سر و نزدیک پایه سبیلکها دارد. آب وارد این سوراخها شده و از روی اپیتلیوم بویایی عبور می نماید. اپیتلیوم محرک شیمیایی را حس کرده و پیام را به عصب بویایی در مغز می فرستد. این پیام در مغز تجزیه و تحلیل شده و پاسخی به آن داده می شود(Black, 2001 ). لازم به ذکر است در آب نیز مانند هوا سیگنالهای شیمیایی متفاوتی مانند مواد فاسد و آلاینده ها وجود دارند که ماهی به همه آنها پاسخ نمی دهند، اسبله به طور نیمه ارادی دائما در حال تعقیب محرکهاست تا هنگامیکه مغز یکی از آنها را تشخیص داده و دستور عکس العمل بدهد، همانطور که بینی انسان نیز دائما درحال فعالیت است تااینکه به یک بوی خاص برخورد کرده و واکنش می دهد(Black, 2001 ).
هرماهی برای خود بوی بخصوصی دارد وگاه می تواند به عکس همیشه باعث فرار اسبله گردد. مثلا بوی ماهی سوف می تواند برای ماهی معنای هشدار بدهد، چراکه شاید زمانی بوسیله خارهای یک ماهی سوف زخمی شده باشد. به همین جهت گاه تصور می رود که اسبله ها قادر به یادآوری گذشته هستند(Black, 2001 ).

چشایی: واحد های سیستم چشایی در اسبله جوانه های چشایی هستند. برخلاف انسان که جوانه های چشایی تنها در زبانش قرار دارند، در اسبله این جوانه ها برروی سبیلک ها و اطراف دهان نیز هستند. حس چشایی بطور هماهنگ با سایر حواس بویژه بویایی عمل میکند، یعنی ابتدا سیستم بویایی وجود غذا را تشخیص داده وسپس سیستم چشایی کیفیت آنرا معین می کند. وجودگیرنده های چشایی خارجی به اسبله قدرت می دهد که بدون نیاز به وارد کردن غذا به دهان آن را بچشد. این مساله برای اسبله که در محیطهای تاریک زندگی میکند بسیار مهم است: مثلا وقتی گیرنده های بویایی وجود غذا را در منطقه تشخیص می أهند اما کیفیت غذا بد است اندامهای چشایی خارچی برای تشخیص کیفیت وارد عمل میشوند(Black, 2001 ).

لامسه: این حس در اسبله ترکیبی از عملکرد سبیلکها و خط جانبی می باشد که در این میان نقش سبیلکها مهمتر است و در بالا توضیح داده شده است.

 

 

 

  • Copyright © 2009-2013 Catfish.ir, All rights reserved.
  • Designed and Developed by: M. Mahjoob